การประยุกต์การจัดการเรียนรู้แบบร่วมมือเข้ากับการศึกษาด้วยระบบทางไกล

จากการบทความก่อนหน้านี้ในเรื่องการจัดการเรียนรู้แบบรวมมือนั้น เห็นว่าวิธีการจัดการเรียนรู้

          ในลักษณะนี้ถ้าเรามองตามความเป็นจริง การศึกษาในระบบทางไกลในรูปแบบต่างๆก็ใช้วิธีการสอนในลักษณะนี้แบบกลายๆ ถึงแม้ว่าจะไม่ชี้ฉเพราะไปเลยก็ตาม แต่ก็มีการนำรูปแบบการสอนแบบร่วมมือไปใช้เกือบจะในทุกกิจกรรมของการศึกษาในระบบทางไกล ถึงแม่ว่าจะขัดกับหลักการของระบบการศึกษาทางไกลที่ว่าผู้เรียนผู้สอนไม่อยู่ประจันหน้ากัน เนื่องจากผู้เรียนไม่สามารถมาเข้าชั้นเรียน โดยปกติได้ดังนั้น ผู้เรียนจะเรียนด้วยตนเองที่บ้าน โดยอาจมาพบผู้สอนในบางเวลา เน้นผู้เรียนเป็นจุดศูนย์กลางของการเรียน ผู้เรียนเป็นผู้เลือกวิชาและกำหนดเวลาเรียนและกิจกรรมการเรียนของตนเอง  สื่อการสอนเป็นสื่อหลักในกระบวนการเรียนการสอน ผู้สอนจะเป็นสื่อหลัก ในการศึกษาทางไกลสื่อหลักจะเป็นสื่อสิ่งพิมพ์ วิทยุโทรทัศน์วิทยุกระจายเสียง ฯลฯ เป็นสื่อหลัก แต่ในสถานการจริงนั้นมีการนำวิธีการเรียนการสอนแบบร่วมมือไปใช้ ไม่จากฝ่ายผู้สอนก็จากตัวผู้เรียนเอง ตัวอย่างเช่น การจัดตั้งกลุ่มเพื่อทำรายการ ทำการร่วมกันศึกษาค้นคว้า การช่วยกันทบทวนบทเรียน เป็นต้น

                "นอกจากชุดการสอน การสอนแบบโปรแกรม และการศึกษาทางไกลแล้ว ยังมีนวัตกรรม อีกมากมายที่นำมาใช้ในการศึกษาในระบบทางไกล  อาทิเช่น การสอนเป็นคณะ (Team Teaching) การสอนแบบไม่แบ่งชั้น (Non-graded school) การสอนแบบจุลภาค (Micro teaching) 

คอมพิวเตอร์ทางการศึกษา (Computer in Education) ศูนย์การเรียน (Learning Center) และห้องเรียนเสมือนจริง (Virtual Classroom)เป็นต้น นวัตกรรมที่กล่าวถึงมีการนำมาทดลองใช้ในการจัดการศึกษา มีการวิจัยแล้วว่าทำให้การเรียนการสอนมีประสิทธิภาพสูงขึ้นจริง แต่เนื่องจากมีข้อจำกัดในด้านความรู้ในการนำไปใช้ตลอดจนงบประมาณจึงจะทำให้นวัตกรรมดังกล่าวขาดการพัฒนาและหายไปในที่สุด"

                   ดังข้อความข้างต้นจะเห็นได้ว่าวิธีการสอนข้างต้นนั้นมีการเรียนการสอนแบบร่วมมือซ้อนอยุ่ อหนึ่งการจัดการเรียนการสอนแบบร่วมมือนั้นสามารถที่จะแก้ไขปัญหาที่กล่ามข้างต้นได้ด้วยการให้ผู้สอนใช้วิธีการจัดการเรียนรู้แบบร่วมมือและใช้นวัตกรรมดังกล่าวเป็นสื่อ ในทุกๆเนื้อหาเท่าที่เป็นไปได้ เมื่อจัดการด้วยวิธีการดังกล่าวแล้ว นวัตกรรมต่างๆที่เกี่ยวข้องการเนื้อหาที่ผู้เรียนต้องศึกษาจะถูกมองเห็นความสำคัญและถูกนำมาใช้งาน เมื่อผู้เรียนไม่สามารถใช้งานนวัตกรรมนั้นได้ก็จะต้องรวมกลุ่มกันขอคำชี้แนะจากผู้สอน ทำให้ผู้สอนมีการฝึกใช้นวัตกรรมนั้นไปในตัว ดารที่จะสามารถชี้แจงให้ผู้เรียนของตนทราบถึงกลักการใช้นวัตกรรมต่างๆได้นั้น ผู้สอนจำเป็นที่จะต้องมีการศึกษาวิธีการใช้และราละเอียดต่างๆอย่างลึกซึ้งก่อน ซึ่งจะทำให้เกิดเป็นความรู้ในการนำไปใช้ที่สามารถถ่ายทอดให้กับผู้เรียนได้นั้นเอง จากหลักการดังกล่าวทำให้การจัดการเรียนการสอนแบบร่วมมือสามารถแก้ปัญหาข้างต้นได้

    ส่วนวิธีการศึกษาของระบบทางไกลที่ใช้ E-learning หรือ ระบบดาวเทียมนั้น ในส่วนของพื้นที่ที่ไม่มีความสะดวกในเรื่องของสื่อ การเรียนการสอนแบบร่วมมือได้ถูกนำมาใช้เป็นอย่างมาก เพื่อแก้ปัญหาดังกล่าวและเป็นการประหยัดเวลา ประหยัดทรัพยากรได้อีกด้วย  ดังที่กล่าวไปข้างต้นแล้วจะเห็นได้ว่าการที่เรานำการจัดการเรียนการสอนแบบร่วมมือมาใช้กับระบบการศึกษาทางไกลนั้น เราดำเนินการใช้กันมานานแล้วแต่ไม่มีใครเฉลียวใจในจุดนี้ เพราะมัวแต่มุ่งประเด็นไปที่สื่อหรือระบบต่างๆมากกว่า ไม่ว่าจะเป็น นวัตกรรม E-learning คอมพิวเตอร์ช่วยสอน หรือแม้แต่ สื่อการเรียนรู้ต่างๆ การที่จะทำให้การศึกษาในระบบทางไกลได้ผลนั้นเราจำเป็นที่จะต้องดูรายละเอียดในทุกๆด้าน รวมทั้งวิธีการจัดการเรียนการสอนด้วย ดังที่เห็นในสภาพความเป็นจริง  การเรียนการสอนแบบร่วมมือไม่ใช่แค่เพียงวิธีการสอนที่ครูใช้สอนให้แก่เด็กนักเรียนเท่านั้น แต่อาจนำไปใช้กับการที่ครูสอนครูด้วยกันเอง การนำไปประยุกต์กับระบบการจัดการในสถานศึกษาด้านต่างๆได้อีกด้วย

  ถึงแม้ว่าการจัดการเรียนการสอนแบบร่วมมือเป็นแค่อีกแนวทางหนึ่งที่ผู้เขียนได้หยิบยกขึ้นมาเป็นหัวข้อในการแสดงความคิดเห็น หากว่าไม่ได้รับความร่วมมือจากทุกฝ่ายของสถานศึกษา ไม่มีการผลักดันให้เห็นความสำคัญของการหาวิธีการจัดการเรียนการสอนที่เหมาะสมแก่สภาพแวดล้อมทางการศึกษา หรือเลือกวิธีการจัดการเรียนการสอนที่ไม่มีความเหมาะสมคงยากที่จะทำให้การจัดการเรียนการสอนเกิดผลสำเร็จที่มีคุณภาพมีประสิทธิภาพได้ ดังนั้นการที่จะทำให้เกิดผลสำเร็จได้นั้นจำเป็นที่จะต้องได้รับความร่วมมือจากทุกฝ่ายร่วมมือกัน จัดหาแนงทางช่วยกันคิดวิเคราะห์แก้ไขปัญหา จึงเป็นหนทางแห่งความสำเร็จของระบบการศึกษาทางไกล 

หนังสืออ้างอิง

กรมวิชาการ กระทรวงศึกษาธิการ. 2543. เอกสารชุดเทคนิคการจัดกระบวนการเรียนรู้ที่ผู้เรียนสำคัญที่สุด การจัดการเรียนรู้แบบร่วมมือ. โรงพิมพ์การศาสนา กรมศาสนา.กรุงเทพฯ.   

แหล่งข้อมูล

     เอกสารชุดเทคนิคการจัดกระบวนการเรียนรู้ที่ผู้เรียนสำคัญที่สุด "การจัดการเรียนรู้แบบร่วมือ" กรมวิชาการ กระทรวงศึกษาธิการ